"લોકડાઉન જિંદગી"

એક નવી દ્રષ્ટિ, નવી સોચ અને એક નવા અભિગમ સાથે ડર્યા વગર, હિંમત હાર્યા વગર, ફરીથી ઉભા થઈશું …ક્યોંકી...હમ હૈ હિન્દુસ્તાની.

EFFECTS OF LOCKDOWN - COVID 19

આજે વાત કરવી છે કોરોના- Covid 19 વાયરસની. ચીનના વુહાન પ્રાંતથી ફેલાયેલ આ વાયરસે આખી દુનિયાને ભયભીત કરી નાખી છે. ભારત સમેત આખી દુનિયાનો કોરોના વાયરસની મહામારીએ ભરડો લીધો છે. દુનિયાના લોકો તેનાથી પ્રભાવિત છે. અને હજારો લોકોના મૃત્યુ થઇ ગયા છે. લાગે છે આપણે  એક તદન અજાણ્યા સમયમાં જીવી રહ્યા છીએ. રોજ મરણના આંકડા વધ્યા કરે છે. મોટા- મોટા સત્તાધીશો માત્ર ‘મરણ ના મુકાદમો’ (account of death) હોય એમ આંકડા બોલ્યા કરે છે. કદાચ એની અંદર એક દુઃખ અને પીડાનો દરિયો ખળભળાટતો હશે પણ આપણે વિશ્વનાગરિક તરીકે એટલા હેબતાઈ ગયા છીએ કે “મૃત્યુનાં જળ આગળ વધી રહ્યા હોય એવું સંવેદન અનુભવી રહ્યા છીએ.”  કદાચ સંવેદનાનું આ નવું સ્વરૂપ હશે, કદાચ આ સુકાયેલા આંસુઓનું માનવ પ્રત્યાય હશે. આલ્બેર કામ્યુંનાં એ દર્દનાક વાક્યો…એ લખે છે, “આહ ! આ ખાલી ધરતીકંપ હોત તો કેટલું સારું ! એક વ્યક્તિ મરણ પામેલાઓને ગણે અને બીજો જીવતાઓને ગણે…અને વાત પતી જાય પણ આ વાયરસ મહાબિહામણો રોગ…..કેવો છે, ? જેમને આ રોગ થયો નથી…..એમને પણ એ થયેલો હોય એવો ભય છે…..”. આ સમય એ મનુષ્ય ચેતનાએ અનુભવેલી તીવ્રતમ વેદનાનો સમય છે.

એક  આધુનિક વિશ્વમાનવી તરીકે હું એક નવા પ્રકારની નિ:સહાયતા અનુભવી રહી છું. આ જગતને ઓળખવું મુશ્કેલ થઇ રહ્યું છે. ઘરની બહાર ડોકિયું કરો તો અચરજ જરૂર થશે. કે આપણે  શાંત સમાજના  પ્રદૂષણ રહિત વાતાવરણનો, રાહતનો અનુભવ  પણ કરી રહ્યા છીએ. જયારે હજારો વિમાનોની આવનજાવનથી આકાશના કાન ફાટી જતા હતા, તે એરપોર્ટ એકદમ શાંત પડ્યા છે. રસ્તાઓ પોતાના ઉપરનો  ભાર ઓછો થયો છે જાણી જરીક પોરો ખાય રહ્યા છે. ચાર રસ્તા પરની સતત ગતિવિધિ સત્બ્ધ થઇ ગઈ છે. એ સુમસામ રસ્તા પર એક નજર તો કરો, જેને ક્રોસ કરતી વખતે કેટલી વાર આપણી ધડકન તેજ થઇ હશે, ત્યાં આજે દોડી જવાય છે. ટ્રેનો-બસો કશોક ક્લોરાફોર્મ સુંધીને ઊંધી ગઈ હોય તેવું લાગે છે. મંદિર, મસ્જિદ, ગુરુદ્વારા સમાધિમાં પાછા ફર્યા છે. મોલ, સિનેમાધર જાણે માસ્ક પહેરી નિસ્તેજ ઊભા છે. બગીચામાં ફુલો આજે બોલકા થયા છે. પહેલીવાર નગરના ચૌક, એ મેદાન માંગણ જેવા લાગે છે. નિશાળો, કોલેજ, ધંધા, ઓફીસો નો ખળભળાટ, કિકિયારી, યારી-દોસ્તી-દુશ્મની બધું જ આજે ચાર દીવાલોમાં વિશ્વવિષાણુંના ભયથી બંધ છે. આપણે કોક આવા ભયભર્યા સમયમાં ભળી રહ્યા છીએ. લાગે છે આપણે એક બોગદામાં છીએ અને ટ્રાફિક જામ છે અને બોગદાની દીવાલો ચૂવે છે, ક્યાંય બોગદાના અંતનો અણસાર દેખાતો નથી, આવા અજવાળાને શોધવા આપણી આખો તરસે છે અને કશુંક સાંભળવા માટે આપણા કાન ઝૂરી રહ્યા છે. કોઈ અણધારી આપત્તિ આવે તો તમારી પાસે એનો સ્વીકાર કરવા સિવાય કોઈ વિકલ્પ નથી. દરેક ના મન અશાંત છે. અસલામતીના ધનધોર વાદળોથી આકાશ છવાઈ ગયું છે.

આખી દુનિયા આજે કોરોનાના કોરડા ખાઈ રહી છે. આજે દર છ મિનિટે ‘એક ન્યૂયોર્કવાસી મરી રહ્યો છે’. ચીન, ઇટાલી, સ્પેન, અને હવે અમેરિકા આપણી વેદનાને તીવ્ર બનાવી રહ્યા છે. વિશ્વ એક મહાસંકટમાં ધેરાયેલું છે. આપણે તો વિશ્વયુદ્ધ જોયું નહતું. પણ લાગે છે આ ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધના દ્રશ્યો તો નથી ને !. આ વિશ્વવિષાણું એ ત્રણ બાબતો આપણી સામે સ્પષ્ટ કરી બતાવી છે.

૧) આ જગતમાં કોઈ અજેય નથી .

2) વિશ્વમાં ના તોડી શકાય એવી સ્વાસ્થ્ય સંરક્ષણની કોઈ દીવાલ નથી.

3) મનુષ્ય સિવાયની કોઈ શક્તિ કામ કરી રહી છે.

અમેરિકા અને યુરોપ જેવા વિકસિત સમાજને આ મહામારીએ પાંગળું કરી દીધું છે. તે સંજોગોમાં ભારતે જે મક્કમતાથી કોરોનાના પડકાર સામે લડત આપી રહ્યું છે તેનો દાખલો બીજા દેશો પણ લેવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે. કોરોનાને કારણે વિશ્વ એક ભયંકર આર્થિક મંદી અને રાજકીય ઉથલપાથલ તરફ સરકી રહ્યું હોવાના સંકેત મળી રહ્યા છે. કોરોના એ પડતા અર્થતંત્ર પર પાટુ માર્યું એમ કહી શકાય, પરંતુ જયારે માનવજીવન બચાવવાની ઘડી હોય ત્યારે અર્થતંત્ર ગૌંણ બને  તે સ્વાભાવિક છે.

કોરોના- Covid 19 વાયરસ મૂળભૂત રીતે શ્વાસ દ્વ્રારા ફેલાય છે અને સૌથી વધારે શ્વાસ તંત્ર એટલે કે ગળું અને છાતી પર મોટો પ્રભાવ પડે છે. જેને કારણે મુખ્યત્વે લક્ષણો શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, છાતીમાં પાણીનો ભરાવો થવો, ખાંસી આવવી, તાવ આવવો વગેરે છે. તેને અટકાવવા માટે વારંવાર હાથ ધોવા, હાથને મોઢા, અને નાકથી દૂર રાખવા, સંક્રમિત વ્યક્તિ થી ઓછામાં ઓછુ ૨ મીટર જેટલું અંતર રાખવું વગેરે ઉપાયો તો છે.

જેનાથી પણ સૌથી વધારે મહત્વનું છે તમારી રોગપ્રતિકારક ક્ષમતાને વધારવી. કોરોનાથી ઓછામાં ઓછા લોકોના જીવ જાય, ઓછામાં ઓછા લોકોને તેનો ચેપ લાગે, વધુમાં વધુ લોકોની સારવાર થાય અને કોરોનાના દર્દીઓ ઝડપભેર સજા-નરવા થાય તે પ્રાથમિકતા સરકારની હોય તે સ્વાભાવિક છે અને આપણી સરકાર , મીડિયા, ડોકટરો, સામાજિક કાર્યકરો અને આવા ધણા મદદગારો આપણા  જીવન નૈયા ને સહી સલામત ધપાવવા માટે સતત મહેનત કરી રહ્યા છે. અને માટે જ  ભારતના શ્રી નરેન્દ્રભાઈ મોદી સરકારની કાર્યવાહી આજે વિશ્વમાં ઝબકે છે તેમાં શંકાને કોઈ સ્થાન નથી. ભારતવાસીઓ માટે આ ગર્વની વાત છે. માટે તેમને સલામ કરવી એ શ્વાસ લેવા જેટલી અનિવાર્ય છે. સાથે તેમની મક્કમ નિર્ણાયકતાને  પણ વખાણવી રહી. જયારે સંકટ હોઈ ત્યારે નેતૃત્વ મક્કમ હોવું જોઈએ. નેતાની તાકાત હોવી જોઈએ કે કડક અને અપ્રિય નિર્ણયો પણ લઇ શકે, પણ આ કઠોર કવર નીચે એક કોમલ સંવેદનશીલતાનો ઉર્મિપ્રવાહ વહે છે અને એની સતત પ્રતીતી પણ કરાવી છે.

આજે કુદરતે ક્યારે ન વિચારેલી કરામત કરી બતાવી છે. જે સદસ્યને પોતાના પરિવાર માટે સમય જ ન હતો  અત્યારે ઘરના પરિવાર સાથે આનંદ કિલ્લોલથી ધરને ગુંજતું કરી નાખ્યું છે. આપણી પાસે જે કાંઈ છે એ એટલું બધું અમૂલ્ય છે એનો અહેસાસ આજે આપણને કુદરતે કરાવ્યો  છે. આટલા વર્ષોમાં મેં શું મેળવ્યું કે ગુમાવ્યું એનો સરવાળો કરવાનો સમય મળ્યો છે. પોતાનામાં કેટલા હકારાત્મક કે નકારાત્મક બદલાવ આવ્યા છે તેનો ખ્યાલ દરેક વ્યક્તિને આવી ગયો છે. કેટલાંય નવા આવિષ્કાર તમને આ ‘ધરવાસે’ કરાવ્યા હશે.  જેમ કે પોતાનું બધું જ કામ જાતે થી થઇ શકે છે એવો એક આત્મવિશ્વાસ આવ્યો છે, ગૃહિણીનું કામ સહેલું નથી નો અહેસાસ દરેક પુરુષ ને થયો છે. જેથી સાથે મળીને કામ કરવાનો આનંદ લઇ રહ્યાં છે, વડીલો સાથે બેસીને એક વ્હાલની હૂંફ મેળવી છે, પોતાના બાળકો સાથે રમતગમત કરતાં થઇ ગયા છે. માટે લોકડાઉન માંથી મુક્તિ મળે એની રાહ જોવા કરતાં  ઘરના પરિવારની  સાથે જે  સમય મળ્યો છે એને જીવો, માણો અને આવતીકાલ  નો સામનો કરવાની તૈયારી ધરાવો. કરોનાને પગલે ડીઝીટલ અર્થતંત્ર આગળ વધી રહ્યું છે. ઘરે બેસીને કામ કરવું, ઘરે જ શિક્ષણના વર્ગો, ઘરમાં જ મનોરંજન, નેટ બેન્કિંગ, ઈ-કોમર્સ, ઈ- રિટેલ વગેરેનો ઉપયોગ વધે. માટે ડીઝીટલ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડે. આપણે પણ આ લોક્ડાઉનના સમય દરમિયાન ધણું બધું નવું જાણશું, અનુભવશુ અને નવું  શીખશું.  માટે સકારાત્મક વલણ અપનાવો, જે કરો છો તે તમારા અને તમારા પરિવાર માટે જ છે. થોડી તકલીફ તમારું આયુષ્ય વધારશે. કાલની ચિંતા માં આજની આ પળ ના ગુમાવીએ.

તો મિત્રો, પ્રણ કરો કે ભલે અમારા ધરવાસની અવધી ગમે તેટલા દિવસ લંબાઈ, અમે ખુશ રહીને વિતાવશું. પરંતુ કોરોના જેવા વિનાશકારી વાઇરસને અમારા પર હાવી નહીં થવા દઈએ. સરકારે જણાવેલા હર નિયમ નું શિસ્ત રીતે પાલન કરશું, અને ફરીથી બમણી તાકાત થી સ્વસ્થ ઊભા થઇશું.

"જાન હૈ તો જહાન હૈ"

#EffectsInLockdown